Over slapeloosheid en mogelijke therapeutische oplossingen

Een ondersteunend geneesmiddel is fosfor, dat door zijn vurige en ontvlammende effect de wakkerheid gedurende de dag bevordert. Hiertoe is ‘s ochtends en eventueel ook nog ’s middags een potentie D6 aangewezen. ’s Avonds voor het inslapen, neemt men dit middel beter niet meer in, maar een andere potentiëring gebruiken. In dat geval is fosfor D25 aangewezen, in combinatie met het samentrekkende en licht rustgevende kaasjeskruid: Phosphorus D25, Malva D1 van Weleda.

De slapeloosheid is bij alle vormen van angst een zeer belastend symptoom dat zich maar moeizaam met de natuurlijke voorhanden zijnde maatregelen onder controle laat brengen. De typische chemische slaapmiddelen zijn alleen dan aangewezen als door de slapeloosheid het niveau van een werkelijk schadelijke uitputting bereikt is en het gevaar bestaat van een psychose met niet meer overzienbare gevolgen. De depressieve aanleg wordt door het leverritme geleid. Dat orgaan werkt het sterkst ’s nachts en die werking bereikt een hoogtepunt om drie uur ’s ochtends. Dat is het nachtelijke tijdstip waarop de opbouwende en vormende stofwisselingsprocessen hun volle omvang bereikt hebben en de rustfase zou moeten intreden. Suiker in de vorm van glycogeen en eiwitten worden zoals in een grote opslagplaats gevormd. Vanaf drie uur ’s nachts begint het lichaam intracorporaal te ontwaken, omdat dan de galvorming langzaam wordt ingezet. De gal is het actieve orgaan dat we indelen bij de planeet Mars, de moedige strijder en extraverte arbeider. Als de galstroom, die in de diepe nacht volledig zwijgt, zich vóór het ochtendgloren inzet, wordt het depressieve temperament meestal wakker en kan de daaropvolgende uren de slaap niet meer vatten. De opbouwende stofwisselingsprocessen zijn door de gestoorde functie van het leverorgaan nog niet helemaal tot een einde gekomen, maar toch begint de activiteit zich volgens het gegeven ritme te roeren. Daar de lever zijn voornaamste arbeid ’s nachts en tijdens de slaap levert, zakt het depressieve temperament ’s ochtends opnieuw in de vermoeidheid en komt het als gevolg van de zwaarte en de belasting niet meer uit bed. De vermoeidheid en de zwaarte in de ogen, gedachten en ledematen bepalen meestal gedurende een lange periode de aankomende dag.

Het vertraagde en onrustige inslapen met nachtelijk ontwaken laat zich door een doelgerichte disciplinering van de gedachten en gevoelens langzaam onder controle brengen. Als de zenuwen door belastingen overprikkeld zijn en vooral als onbekende werkingen de sympathische zenuwen, die gestimuleerd worden door de noradrenaline van het bijniermerg, voortdurend overbelasten, wordt het noodzakelijk zich van de invloeden die dit permanente effect creëren zo volledig als mogelijk los te maken. In de achtergrond is er vaak sprake van zeer traumatiserende, soms onbekende en maar toch bedreigende invloeden die dergelijke noradrenalinewerking zo lang vrijzetten, zo lang ook het individu zich er niet van losmaken kan. Om bekende of ook onbekende trauma's te verwerken, is goede medische of therapeutische hulp mogelijkerwijs noodzakelijk[1].

De beste en meest aangewezen discipline tegen de algemene tendensen van slapeloosheid, die door uiterlijke overprikkeling veroorzaakt wordt en die niet door zwaarwegende invloeden of trauma’s ontstaan is, is de actieve inspanning om aan anderen te denken of de interesse in een zakelijke aangelegenheid die emotioneel rustgevend werkt. In dat denken moet men vastberaden zijn en zich waakzaam trainen. Daardoor krijgt het bewustzijn de nodige wijdte en al gauw verlaat het ’s avonds in een natuurlijk ritme zijn lichamelijke drager. Het nachtelijke ontwaken om drie uur ’s ochtends doet zich ten slotte dan ook niet meer voor.[2]

Dit denken heeft nood aan een vastberaden discipline en stelt een hoge vereiste aan de psyche. Het moet door het individu op langzame wijze gedurende de dag en vooral ’s avonds met speciale bezinningsminuten geoefend worden. Het bewustzijn wordt door dit denken in een natuurlijke wakkerheid in de wijdte en de ritmisering gebracht.

Als er externe verstoringen en veel conflicten in de familie, bij de arbeid of in de gewone verhoudingen bestaan, vormen zij voor deze wijde, doelgerichte en vrije keuze van het denken een groot obstakel. Daarom blijken beperkte lokale veranderingen, korte vakantie-uitstapjes en heel algemeen afwisseling, voordelig te zijn.

Bij bestaande angsten kwellen onrusttoestanden ’s avonds vaak het gemoed, en derhalve ligt het voor de hand om naar kalmeringsmiddelen te grijpen. Deze avondlijke onrust is echter alleen het gevolg van een te strak, teruggetrokken, angstig dagritme. Als er zou worden gegrepen naar kalmeringsmiddelen, zelfs als dat op plantbasis zou zijn, zoals valeriaan, hop of passiebloem, dan zou dit de aangelegde conditie vaak meer kwaad dan goed doen. Beter is het om de oorzaken van de hele situatie uit te klaren en ’s avonds de juiste gedachten, die voor een gezond perspectief nodig zijn, te maken. De discipline die het individu zou moeten opbrengen om tot een gezond dag- en slaapritme te komen, is zeker niet licht en vereist enig geduld. Zij maakt echter deel uit van een globale wils-, gedachte- en gevoelsoriëntering voor het leven.

Voor de gezondheid van de slaap is de natuurlijke lichamelijke activiteit met gymnastiek, bergbeklimmen, zwemmen en fysieke arbeid een grote verrijking. Yoga-asana’s verlenen ook ’s avonds nog een energetiserende, harmoniserende, psychisch opbouwende en bevrijdende werking. De hoofdstand is daarbij een van de beste asana’s. Maar vooral de spankrachtige, de wervelkolomdynamiserende oefeningen met een stimulerende werking op de zonnevlecht, die tussen de actieve vezels van het voornamelijk in de thoracale ruimte gelokaliseerde sympatische zenuwstelsel en de meer in de buikholte uitmondende parasympatische vezels ligt, [vooral die oefeningen] zorgen voor een verlevendiging met daaropvolgende regeneratie. Uit de zorgvuldig gekozen aanspanning in de wervelkolom volgt de ontspanning en uit de aanvankelijk toegenomen doorbloeding en doorstroming, de kalmerende en bevrijdende regeneratie. De oefeningen die deze actieve stofwisselingsstimulering zeer intensief bevorderen, zijn in de eerste plaats de driehoekshoudingen, de boog, het hellend vlak, de kameel en de halve maan.

Slaapstoornissen vertonen zich als inslaapstoornissen, doorslaapstoornissen en ochtendlijke zwaartegevoelens. Vooral het depressieve gemoed zou moeten komen tot een regelmaat in het opstaan ’s ochtends. Zowel ’s winters als ’s zomers is het gunstig als noch een te korte tijd noch een te lange tijd in bed wordt doorgebracht. De dag wordt lichter en vrijer als er sprake is van een ritmische en regelmatige slaap. Sommige personen kunnen beter ’s ochtends slapen en andere dan weer meer in de eerste helft van de nacht. Bijzondere regels moeten uit deze ritmen niet worden afgeleid. In de depressie mag alleen het gemoed zich niet laten afleiden door perioden van vermoeidheid. ’s Ochtends mag het depressieve gemoed zich bijvoorbeeld niet door de lichamelijke sympathiegevoelens laten verleiden en moet het ondanks de tegenzin vastberaden de dag aanvatten. Ook te lang slapen zou de zintuiglijke lichaamsgebondenheid bevorderen en de ingesnoerde wilskracht onnodig verder verlammen.

Uit Heinz Grill, Ein Neuer Yogawille und seine therapeutische Anwendung bei Ängsten und Depressionen, SYNTHESIA-Verlag, 2010, blzn 175-177.